Wzi??em dzisiaj udzia? (jako przestawiciel CC Polska oraz ICM UW) w wys?uchaniu publicznym w Komisji Prawa Autorskiego Sejmu RP, zorganizowanym w kwestii obecnej nowelizacji ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Przes?uchanie jest form? konsultacji spo?ecznej ? mo?e w niej wzi?? dowolna instytucja b?d? osoba prywatna.
W wys?uchaniu wzi??o udzia? kilkadziesi?t os?b, kt?re w przewa?aj?cej wi?kszo?ci reprezentowa?y dwie grupy interesu: organizacje zbiorowego zarz?dzania lub u?ytkownik?w instytucjonalnych ? takich jak np. silnie reprezentowane telewizje kablowe. Moje wyst?pienie, wraz z wyst?pieniem Piotra Waglowskiego reprezentuj?cego Internet Society Polska, by?y jedynymi reprezentuj?cymi inne punkty widzenia.
Wys?uchanie dotyczy?o przede wszystkim obecnej nowelizacji, kt?rej przedmiotem jest kwestia ustalania tabel wynagrodze? za wykorzystywanie utwor?w oraz funkcjonowania tak zwanej Komisji Prawa Autorskiego. Wykorzystali?my t? okazj? by pokaza?, ?e podobnie jak sam system ustalania tabel, tak ca?y system zbiorowego zarz?du w obecnym kszta?cie stanowi nieproporcjonaln? ingerencj? w swobod? zawierania um?w. Ingerencja taka w szczeg?lno?ci ogranicza mo?liwo?? tworzenia w Polsce wolnej kultury.
Zdaniem Creative Commons Polska nale?y wi?c zreformowa? relacje mi?dzy tw?rcami, u?ytkownikami oraz po?rednikami (np. organizacjami zbiorowego zarz?du) tak, by mo?liwe by?o swobodne wykorzystywanie wolnych licencji. W wyst?pieniu, kt?re dzi? zaprezentowa?em, stwierdzamy m.in.
“Podstawowa zasada wolnej kultury to bezpo?rednie oraz automatyczne kontraktowanie z tw?rc?. Tymczasem, zbiorowy zarz?d w Polsce dzia?a na podstawie um?w, w kt?rych tw?rcy przenosz? na organizacje ca?o?? praw autorskich do wszystkich swoich utwor?w ? nawet do maj?cych powsta? w przysz?o?ci. Oznacza to, ?e cz?onkowie organizacji nie mog? swobodnie udost?pnia? swojej tw?rczo?ci na zasadach wolnych licencji”.
“Ponadto, przepisy wymagaj? pisemnego zrzeczenia si? po?rednictwa organizacji zbiorowego zarz?dzania i ustanawiaj? domniemanie reprezentacji tych organizacji. Tw?rcy niezrzeszeni w organizacjach s? zatem r?wnie? istotnie ograniczeni w mo?liwo?ci udzielania wolnych licencji, a zw?aszcza w formie adhezyjnej i z wy??czeniem po?rednictwa organizacji”.
“Kolejn? zasad? wolnej kultury jest mo?liwo?? nieodp?atnego udost?pniania utwor?w. Jednak postanowienia um?w mniej korzystne dla tw?rc?w ni? to wynika z tabel wynagrodze? s? z mocy prawa niewa?ne. Przepisy nie dopuszczaj? ponadto zrzeczenia si? niekt?rych form wynagrodzenia. Oznacza to, ?e organizacje zbiorowego zarz?dzania mog? pobiera? wynagrodzenie za korzystanie z wolnej kultury”.
Poniewa? formu?a wys?uchania publicznego nie przewiduje dyskusji po wyst?pieniach, nie by?o niestety mo?liwo?ci dowiedzie? si?, jak do naszych uwag ustosunkowuj? si? organizacje zbiorowego zarz?dzania. Mam nadziej?, ?e b?d? jeszcze okazje do takiej dyskusji ? zale?y nam na opinii tych organizacji oraz wsp?lnym wypracowaniu modelu, kt?ry pozwoli wsp??istnie? tradycyjnemu systemowi prawa autorskiego oraz wolnej kulturze.
Co ciekawe, pozytywnie do mojego wyst?pienia odni?s? si? w swojej wypowiedzi Minister Jaros?aw Sellin z MKiDN, kt?ry nazwa? woln? kultur? ciekaw? inicjatyw?. Mam wi?c nadziej?, ?e tak?e Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyjrzy si? proponowanym przez nas rozwi?zaniom.
Dla zainteresowanych: tekst wyst?pienia (PDF, CC BY SA).
